Για την πνευματικότητα των εργατών

Η αποϊεροποίηση κάθε πτυχής του βίου ενός ανθρώπου αποτελεί μία θλιβερή μα και καταστροφική πραγματικότητα, θανατηφόρα επιδημία στην εσωτερική και πνευματική συγκρότηση, αναζήτηση και ανέλιξη. Ο κατακερματισμός της ζωής σε ασύνδετα μεταξύ τους μέρη, στα οποία διεισδύουν ολοένα και περισσότερο οι φυγοκεντρικής φύσεως - εκ του κυρίου υπαρξιακού άξονος – δυνάμεις, οδηγεί στην διάσπαση του ατόμου και στην απομάκρυνσή του από κάθε συνειδητή βίωση της καθημερινότητος ως εμπειρία του ιδίου εσωτερικού και εξωτερικού «οικοδομήματος». Η τραγικότερη μορφή της νέας αυτής επιβληθείσας μολύνσεως εμφανίζεται εντόνως στους εργάτες, σε εκείνους δηλαδή των οποίων οι χείρες υλοποιούν την κατευθυνόμενη από την σκέψη παραγωγή έργου εντός φρικτού συνήθως βιομηχανικού, εργοστασιακού ή αστικού περιβάλλοντος. Η κατακρημνισμένη στα βάραθρα της μηχανοποίησης αισθητική, οι ήχοι των κινητήρων, οι εικόνες των ασημί λάμψεων πίσω από τις προστατευτικές μάσκες, η όσφρηση των αερίων, η αφή της οξειδωμένης μεταλλικής επιφάνειας και η γεύση του προικισμένου με ποικίλης φύσεως σωματίδια ιδρώτα, βιαίως αποδιώχνουν κάθε ίχνος πνευματικότητας. Με ποιον τρόπο θα δύναται λοιπόν ένας εργάτης να εντάξει την εργασία του στην ατραπό του ολικού βίου του και πως θα ήταν εφικτή η διατήρηση της ιερότητος εντός ανίερου περιβάλλοντος σοβιετικής ψυχοσυνθέσεως και καπιταλιστικού εκφυλισμού ; Οι απαντήσεις εις τα προαναφερθέντα ερωτήματα αποτελούν δυσχερέστατο εγχείρημα. Ο εθνικοσοσιαλισμός, βεβαίως, σε αναλόγου φύσεως αναζητήσεις , δίνει μία ρητή εντολή. Αυθυπέρβαση! Ποία όμως η πρακτική επεξήγηση και η εν τω σύγχρονω βίω εφαρμογή της αιωνίας αυτής προσταγής;

Στρεφόμενοι στον εσωτερισμό και στον Frithof Schuon, εξέχων εσωτεριστή και παραδοσιολόγο, μπορούμε να διακρίνουμε κοινούς τόπους προβληματισμού και συνεπακολούθως κοινή βούληση για διάνοιξη μονοπατιών επιλύσεών τους. Συγκεκριμένα ο F. Schuon αναφέρει όσον αφορά τις παρατηρήσεις του για τον εργάτη του 20ου αιώνος :

[...] Οι μηχανές σκοτώνουν όχι μόνο την ψυχή του εργάτη, αλλά την ψυχή καθεαυτή, και γι αυτό επίσης την ψυχή του εκμεταλλευτή. Η συνύπαρξη εκμεταλλευτή και εργάτη είναι αδιαχώριστη από την μηχανοποίηση.Εκφράσεις όπως «μαζικό», «μπλοκ» και «σοκ», που συναντώνται τόσο ευρέως στο λεξιλόγιο του βιομηχανοποιημένου ανθρώπου, είναι χαρακτηριστικές σε έναν κόσμο κατάλληλο για τερμίτες παρά για ανθρώπους. Δεν υπάρχει τίποτα παράξενο στο ότι ο εργατικός κόσμος με την μηχανο- επιστημονική ψυχολογία του είναι ιδιαίτερα κλειστός στις πνευματικές πραγματικότητες, αφού προϋποθέτει μία περιβάλλουσα πραγματικότητα σχεδόν εξ ολοκλήρου τεχνητή. Απαιτεί μηχανές και συνεπώς μέταλλο, θόρυβο, κρυμμένες και επίβουλες δυνάμεις, εφιαλτικό περιβάλλον, ακατανόητα πήγαινε έλα, με μία λέξη μια ζωή εντόμου εν μέσω ασχήμιας και πεζότητας. Σε έναν τέτοιο κόσμο ή μάλλον, σ’ ένα τέτοιο σκηνικό, η πνευματική πραγματικότητα καταλήγει να θεωρείται σαν μία εντελώς προφανής αυταπάτη ή σαν μία πολυτέλεια άξια περιφρόνησης. [...]

Η σύντομη αυτή σκιαγράφηση βρίθει ρεαλισμού και διεισδυτικής οράσεως στα μετόπισθεν του συγχρόνου ορθώς αναφερομένου ως «σκηνικού». Όχι μόνο η πνευματικότης, αλλά η ίδια η ψυχή τείνει να θυσιάζεται στον βωμό της υπηρέτησης των τεχνολογικών επιταγών. Επίσης επισημαίνεται μία σημαντική λεπτομέρεια, ουσιώδους σημασίας. Ο σύγχρονος εργάτης θεωρεί αυταπάτη και πολυτέλεια άξια περιφρονήσεως την πνευματικότητα. Αυτή η καπιταλιστικής, σοβιετικής και όχι μόνο εμπνεύσεως παγίδευση της υπερβάσεως εκείνης που θα μετέτρεπε έναν εργάτη σε ολοκληρωμένο μαχητή, αποτελεί κομβικό σημείο με το οποίο έρχεται αντιμέτωπος όποιος έχει έστω και στοιχειωδώς εργαστεί στην ζωή του. Η απάντηση στο γιατί, ακόμα και ενστικτωδώς, δεν αντιδρούν οι εργάτες σε αυτή την καθυπόταξη δίνεται από τον ίδιο τον Schuon.

[…] Η πλάνη θεωρείται αλήθεια, απλώς και μόνο επειδή υπάρχει και αυτό ταιριάζει απόλυτα στον δυναμισμό και υπαρξισμό της νοοτροπίας μιας μηχανικής εποχής. Ό, τι υπάρχει, χάριν της τυφλώσεως των ανθρώπων, αποκαλείται «εποχή μας», σαν αυτό και μόνο το γεγονός να αποτελεί κατηγορηματική προστακτική. Είναι εντελώς σαφές ότι η αδυναμία να ξεφύγεις από μία αρρώστια δεν την καθιστά λιγότερο αρρώστια, και για να βρούμε την θεραπεία είναι απαραίτητο να την εξετάσουμε ξέχωρα από την πιθανότητά μας να ξεφύγουμε ή από την επιθυμία μας να μη την αντιμετωπίσουμε, γιατί κανένα καλό δεν προκύπτει από την αντίθεση με την αλήθεια […]

Μήπως δεν είναι η «εποχή μας» που θεωρεί γελοιότητες και μάταιες τις πνευματικές αναζητήσεις ενός εργάτη; Που απονεκρώνει κάθε εσωτερική καλλιέργεια μέσω της σωματικής εξαντλήσεως; Που γεννάει προλετάριους ούτως ώστε να θεωρείται κατάρα η εργασία; Που εκμηδενίζει τον ελεύθερο χρόνο; Μήπως η ύπαρξη των καθιερωμένων προτύπων εξυπηρετούν μονάχα τα συμφέροντα; Μήπως ολόκληρη η «εποχή μας» αποτελεί ένα σκηνικό, πάνω στο οποίο καλείται καθείς να προσαρμοστεί επιλέγοντας ρόλο από την καθιερωμένη λίστα; Για την αποφυγή διαπλατύνσεως του ζητήματος της ερμήνευσης των οξυρδεκεστάτων αυτών παρατηρήσεων επιστρέφουμε στο ζήτημα αυτό καθεαυτό της αναζητήσεως πνευματικής διόδου – διεξόδου εκ της εσωτερικής εκτραχύνσεως λόγω της φύσεως της σημερινής εργασίας. Αναφέρει λοιπόν ο Schuon εν προκειμένω :

[…]Όπως και να ναι, κάθε κατάσταση προσφέρει την δυνατότητα, αν όχι μιας αντικειμενικής λύσης, τουλάχιστον μιας υποκειμενικής εκτίμησης, μιας απελευθέρωσης μέσω του πνεύματος. Όποιος εμβαθύνει στην πραγματική φύση του μηχανισμού ξεφεύγει ταυτόχρονα από την ψυχολογική υποδούλωση στις μηχανές, κι αυτό είναι ήδη μεγάλο κέρδος. Το λέμε αυτό χωρίς καμμιά υπεραισιοδοξία και χωρίς να αγνοούμε το γεγονός ότι ο παρών κόσμος είναι ένα αναγκαίο κακό, η μεταφυσική φύση του οποίου μπορεί σε τελευταία ανάλυση να αναζητηθεί μόνο στην απειρία της Θεϊκής Παντοδυναμίας […] Η εμβάθυνση στη φύση ενός μηχανοποιημένου περιβάλλοντος φυσικώς και δεν αποτελεί εύκολη υπόθεση. Η προσπάθεια, όμως, προσεγγίσεως του ζητήματος αποτελεί, όντως, ύστατη πρόκληση διά την απαιτούμενη εσωτερική αυτοπειθαρχία και ελέγχου της αναγκαίας ηρεμίας εν μέσω καταιγισμού νοοτροπιών αλλοτρίωσης και εκφυλισμού. Η διάκριση των φυσικών αρχών, των θεμελιωδών νόμων και η κατανόηση της δημιουργικής ικανότητας της ανθρωπίνου νοήσεως σε συνδυασμό με πολυμήχανα αρχέτυπα ως πρότυπα συνθέσεως και εξεύρεσης λύσεων στην καθημερινή εργασία, μπορούν να αποτελέσουν ένα πρωταρχικό ακόνισμα του νου και του πνεύματος, δια την μετέπειτα άσκηση ένταξης μεγαλυτέρων καθημερινών χωροχρονικών μεριδίων στον συνειδητό βίο. Η ίδια η φύση ενέπνευσε τον σχηματισμό των περισσοτέρων μηχανισμών και οι φυσικοί νόμοι επέτρεψαν την ύπαρξή τους. Μέσω αυτών, των άψυχων υλικών συναρμολογήσεων, δύναται το πνεύμα να επιστρέψει στην φύση, μέσω της γνώσεως, της εκμαθήσεως και της προσπάθειας κατανοήσεως των πρωτογενών άυλων «συστατικών» τους …

Επ’ ουδενί δεν αγνοείται φυσικά ο αρχικός σκοπός χάριν μονάχα ενός διαφορετικού τρόπου σκέψεως. Η αναζήτηση της πνευματικότητος στην εργασία προϋποθέτει μία διαφορετική αντίληψη σχετικά με το περιεχόμενό της και την σημασία της. Όποια και αν είναι η φύση της, αποτελεί κομμάτι και πεδίο εκφράσεως , αλληλεπιδράσεως μεταξύ μόχθου και διάπλασης χαρακτήρα και εν τέλει τα αποτελέσματα της είναι απεικονίσεις των δυνατοτήτων μας . Η βασική αυτή αρχή σε συνδυασμό με την θέληση επιτελέσεώς της -της εργασίας- για την εξασφάλιση των απαιτουμένων μέσων για το άτομο και την κοινότητα, αποτελούν βασικοί πυλώνες διαμόρφωσης μιας πρωταρχικής θετικής «όψεως» η οποία θα αποτελέσει το γόνιμο έδαφος διά την μετέπειτα ψυχική και πνευματική άσκηση.