O Θάνατος του Παλληκαριού
«Όλη τη ζωή του πάλευαν μέσα του ο κόσμος ο μέτριος και οι πόθοι οι δικοί του και ο πόλεμος αυτός του έφερνε βαριά στενοχώρια. Ποτέ δεν μπόρεσε να του φανή αρκετή η γύρω μετριότητα και, είτε ξέροντάς το είτε μη, γύρευε πάντα κάτι περισσότερο ή κάτι άλλο. Νίκησε τέλος η ψυχή του, μα του πήρε, προτού γεράση, τη ζωή. Με το θάνατό του νίκησε τη μετριότητα…»
«…ο θάνατος του Νέου, ο θάνατος του Ωραίου, ο θάνατος του Αντρείου…»
«…όλα έμεναν άκαρπα χωρίς τον ήρωα. Χρειάσθηκε ο θάνατος ενός παλληκαριού για να δώση πνοή ζωής στις πρώτες εκείνες ενέργειες και σ’ όλα τα σχέδια. Τα λόγια των Ελλήνων έμεναν λόγια ως που να έλθη ο θάνατος να τα ζωντανέψη…»
«… Οι κρίσες των ανθρώπων μολύνουν ως και τον θάνατο ενός παλληκαριού. Όσοι και πριν πεθάνει τον γνώριζαν είπαν·
- Ποιος ήξερε πως ζούσε μεταξύ μας ένας ήρως.
Και χάρηκαν που πέρασε μεταξύ τους ένας ήρως. Από μια στιγμή στη άλλη ήρωα τον έκαμε ο θάνατος. Γεννά τάχα ήρωες ο θάνατος; Δεν ήταν ήρως αφότου γεννήθηκε; Δεν τον εφανέρωσε ήρωα ο θάνατος μόνον επειδή δεν ήλθε αυτός να τον εύρη και να τον πάρει αλλά εκείνος πήγε προς θάνατο και τον εζήτησε; Πήγε προς το θάνατο, και αυτός τότε τον πήρε, τον τύλιξε στην αίγλη του και τον εδόξασε….
…Άλλοι Έλληνες είπαν με κάποια καταφρόνια·
- Ήταν πατριώτης ο καϋμένος.
Και άλλοι ξεστόμισαν·
- Τι βλάκας να πάη να σκοτωθή.
Άλλοι θαύμασαν, γιατί δεν ένοιωσαν, και χάσκοντας είπαν·
- Πως ένας νέος να αγαπά τόσο λίγο τη ζωή του! Πως νέος καλογεννημένος, με πλούτη και όλα τα καλά στο σπίτι του, πως άνθρωπος με γυναίκα νέα και παιδιά μικρά, ν’ αφίνη και καλοπέραση και οικογένεια και να γυρεύη ξένες έννοιες στα βουνά, με τις βροχές και με τα χιόνια! Πως δε φοβήθηκε το θάνατο!
Και οι καλλίτεροι – άπιστοι όμως , άπιστοι σα νάνοι που είνε – είπαν·
- Κρίμα στο παλληκάρι! Πήγε άδικα· τίποτε δε θα κάμη με το θάνατό του· θα ήταν χρησιμώτερος αν έμενε ζωντανός…
…Επειδή τον εγνώρισαν, λυπούνταν που πέθανε, ο νέος, ο έμορφος, δε στοχάζονται όμως πως αν ζούσε δε θα τον εθαύμαζαν τόσο όσο τώρα που πήγε και σκοτώθηκε…»
«…Βρέθηκαν και μερικοί, απλοϊκοί μάλιστα που ενθουσιάστηκαν και τον ελάτρεψαν. Δεν τον εγνώριζαν, χάρηκαν όμως που υπάρχουν ακόμα ήρωες…»
«…Στη Μακεδονία δεν πέθανε παρά ζη και βασιλεύει. Ένα κοριτσάκι στη Βέρροια, που το ρώτησαν ποιος είναι ο βασιλιάς των Ελλήνων, αποκρίθηκε χωρίς δισταγμό·
- Ο Παύλος ο Μελάς. »
Από το βιβλίο του Ίωνα Δραγούμη «Μαρτύρων και Ηρώων αίμα»
- κεφάλαιο «Ο Θάνατος Ζωή».
